Skąd się bierze niedokrwistość u kobiet? Sprawdź żyły w miednicy!

Pani Patrycja, 37-letnia menedżerka pracująca w jednej z korporacji w Warszawie, matka dwójki dzieci. Od około 3 lat po urodzeniu ostatniego dziecka zmaga się z przewlekłym zmęczeniem, bladością i obfitymi miesiączkami trwającymi do 8-9 dni. Początkowo nie zgłaszała się z tymi objawami do lekarza, tłumacząc wszystko przemęczeniem. Później przez 2 lata suplementowała żelazo (poziom hemoglobiny spadł u niej do 9.5 g/dl), chodząc bezskutecznie po lekarzach. Dopiero jeden z ginekologów zajmujących się endometriozą – po wykonaniu badania USG przezpochwowo – zlecił Pani Patrycji wizytę u flebologa w Klinice Flebologii.

Konsultacja flebologiczna wraz z pełną oceną ultrasonograficzną w USG Doppler żył wykazały niewydolność żylną miednicy, która jak się później potwierdziło była główną przyczyną wydłużonych i obfitych miesiączek oraz występującej wtórnie do nich niedokrwistości (anemii).

Ten przykład nie jest odosobniony. Według najnowszych danych epidemiologicznych, anemia z niedoboru żelaza dotyka nawet 30% kobiet w wieku rozrodczym w Polsce, a obfite miesiączki występują u 20-30% kobiet w wieku reprodukcyjnym. Wiele z tych Pacjentek choruje na niewydolność żylną miednicy, nawet o tym nie wiedząc.

Czym jest pelvic venous insufficiency i dlaczego jej wczesne rozpoznanie w kontekście ewentualnej anemii jest tak ważne?

Pelvic venous insufficiency to jedna z częstszych chorób ginekologicznych kobiet rodzących. Występuje w populacji Pań rodzących dużo częściej nie endometrioza. Schorzenie to charakteryzujące się nieprawidłowym przepływem krwi w żyłach jamy brzusznej (najczęściej żyły jajnikowych) i narządów miednicy mniejszej.

The main przyczyn występowania niewydolności żylnej miednicy zaliczamy:

– pewne niekorzystne uwarunkowania anatomiczne w budowie układu żylnego;
– czynniki hormonalne – estrogeny, szczególnie podczas ciąży i w okresie przedmenopauzalnym, wpływają na zwiększanie elastyczności ścian żylnych.

– ciąże i porody: każda ciąża zwiększa ryzyko rozwoju niewydolności żylnej miednicy. Rosnąca macica uciska główne żyły brzuszne, a wzrost objętości krwi krążącej obciąża system żylny.

– styl życia: długotrwałe siedzenie, brak aktywności fizycznej, nadużywanie siłowych ćwiczeń fizycznych oraz otyłość to czynniki ryzyka, które szczególnie dotykają współczesne kobiety.

Heavy periods – kiedy powinny Cię zaniepokoić?

Zrozumienie terminologii medycznej dotyczącej zaburzeń miesiączkowania jest kluczowe dla prawidłowej oceny stanu Twojego zdrowia. Za obfitą miesiączkę (menorrhagia) uważa się krwawienie, które:

• trwa dłużej niż 7 dni;
• wiąże się z utratą krwi powyżej 80-100 ml w ciągu całego cyklu;
• wymaga zmiany podpaski lub tamponu częściej niż co 2 godziny;
• zawiera krwiste skrzepy większe niż 2,5 cm średnicy.

Oto podstawowe definicje i pojęcia (poza menorrhagią) związane z krwawieniem miesięcznym, które warto opanować.

– eumenorrhoea – prawidłowe miesiączkowanie to cykl trwający 21-35 dni, samo krwawienie trwające 3-5 dni, z fizjologiczną utratą krwi 30-80 ml.

– hypermenorrhoea – nadmiernie obfite krwawienia miesiączkowe trwające powyżej 7 dni.

– metrorrhagia – to nieregularne krwawienie poza cyklem miesiączkowym

– oligomenorrhoea – rzadko występujące menstruacje (cykl powyżej 35 dni)

– polymenorrhoea – zbyt częste miesiączki (cykl poniżej 21 dni).

Co ważne u tych Pacjentek krwawienie wpływa na codzienne funkcjonowanie.
Historia Agnieszki, 29-letniej nauczycielki, doskonale ilustruje ten problem: „Przez lata myślałam, że moje miesiączki są normalne. Dopiero gdy koleżanka zapytała, czy to normalne, że muszę brać zwolnienie w pierwszych dniach miesiączki, zaczęłam się zastanawiać. Okazało się, że moja 'normalna’ miesiączka to było ponad 120 ml utraty krwi miesięcznie.”

Jeśli rozpoznajesz te objawy u siebie lub swojej córki, nie ignoruj ich. Wczesna diagnostyka w tym okresie życia może uchronić przed latami cierpienia i poważnymi powikłaniami w przyszłości. Obfite miesiączki mogą być objawem różnych schorzeń, ale często współwystępują z niewydolnością żylną miednicy. Mechanizm jest złożony – zastój krwi w żyłach, w tym w żyłach macicznych prowadzi do przerostu błony śluzowej macicy, co z kolei powoduje obfitsze krwawienia. Potwierdzają to badania prowadzone od ponad 10 lat przez lekarzy Kliniki Flebologii.  Z naszej obserwacji wynika, że ponad 60% Pań z potwierdzoną niewydolnością żylną miednicy skarży się na obfite miesiączki.

Ukryty związek między niewydolnością żylną miednicy a obfitymi miesiączkami.

Współwystępowanie niewydolności żylnej miednicy i obfitych miesiączek tworzy błędne koło, które często umyka uwadze zarówno Pacjentek, jak i lekarzy. Mechanizm tego zjawiska jest fascynujący a zarazem dość prosty. W sytuacji, gdy żyły w miednicy nie odprowadzają efektywnie krwi, dochodzi do jej zastoju w obszarze macicy i jajników. To prowadzi do zwiększenia przepuszczalności naczyń i obrzęku tkanek. Macica przewlekle przekrwiona reaguje przebudową błony śluzowej – endometrium staje się grubsze i bardziej unaczynione. Dodatkowo, zastój żylny wpływa na produkcję hormonów. Zaburzone ukrwienie jajników może prowadzić do nieregularnej produkcji estrogenów i progesteronu, co dodatkowo nasila obfitość miesiączek.

Szacuje się, że u kobiet z niewydolnością żylną miednicy średnia utrata krwi podczas miesiączki może wynosić nawet 125-135  ml, podczas gdy u zdrowych kobiet – jedynie do 45-62 ml.

Anemia u kobiet – niedoceniany problem współczesnych kobiet

Anemia u kobiet, zwana inaczej niedokrwistością, to stan, w którym stężenie hemoglobiny spada poniżej 12 g/dl, co prowadzi do niedostatecznego utlenowania tkanek organizmu. Towarzyszyć temu może zmniejszona liczba czerwonych krwinek (erytrocytów) oraz obniżony hematokryt. Normalny poziom hemoglobiny we krwi u kobiet wynosi 12-15.5 g/dl. Jednak już przy wartościach poniżej 12.5-13 g/dl występować mogą pierwsze objawy niedokrwistości. Problem polega na tym, że anemia rozwija się stopniowo, a organizm adaptuje się do obniżonego poziomu hemoglobiny. U kobiet w wieku reprodukcyjnym najczęstszą przyczyną anemii jest utrata krwi podczas miesiączek, szczególnie gdy są one długie i obfite (tzw. menorrhagia).
W warunkach fizjologicznych – podczas miesiączki – dochodzi do utraty średnio 30-60 ml krwi zawierającej 15-30 mg żelaza. Dzienne zapotrzebowanie dorosłej kobiety wynosi około 2 mg żelaza, a podczas miesiączkowania wzrasta ono do 18 mg dla kobiet w wieku rozrodczym (w porównaniu do 8-11 mg dla mężczyzn).

Jak wyglądają typowe objawy niedokrwistości u kobiet?

Anemia u kobiet może dawać wiele niepokojących objawów. Do najczęstszych z nich należą:

Zmęczenie i osłabienie – kobiety często tłumaczą to intensywnym stylem życia;
Bladość skóry i błon śluzowych – szczególnie widoczna w obrębie spojówek i pod paznokciami;
Zawroty głowy i uczucie omdlenia – zwłaszcza przy nagłej zmianie pozycji ciała, np. z kucającej na stojącą;
Kołatanie serca i duszność – jest to mechanizm kompensacji niedotlenienia organizmy wynikającego ze spadku hemoglobiny we krwi;
Zaburzenia koncentracji i pamięci – przewlekłe niedotlenienie w przebiegu anemii wpływa na funkcje poznawcze mózgowia;
Łamliwość paznokci i wypadanie włosów – niedobór żelaza wpływa na wszystkie tkanki.

W kontekście niewydolności żylnej miednicy i utrwalenia się obfitych miesiączek, anemia może mieć charakter przewlekły i postępujący. U kobiet dochodzi do stałego spadku poziomu hemoglobiny i stopniowego wycięczenia organizmu.

Diagnostyka i rozpoznanie – kompleksowe podejście do problemu

Właściwa diagnostyka niedokrwistości występującej na tle niewydolności żylnej miednicy polega na odpowiednich skojarzeniach i korelacji objawów klinicznych z wynikami badań obrazowych, takich jak: USG Doppler żył, wenografia-TK czy wenografia-MR. Proces diagnostyczny powinien mieć zawsze kompleksowy charakter. W różnicowaniu powinniśmy brać wiele patologii z obszaru jamy brzusznej i miednicy.

Badanie ginekologiczne stanowi zazwyczaj pierwszą linię diagnostyki. Stąd tak ważna jest rola lekarza ginekologa, wykonującego przezpochwowe badanie USG. Lekarz ginekolog ocenia miesiączkę pod kątem czasu trwania, obfitości, a także bolesności.
Rzetelnie wykonane badanie USG pozwala ocenić grubość endometrium, wykluczyć mięśniaki macicy czy polipy endometrialne oraz gruczolistość zewnątrz czy wewnątrzmaciczną (adenomiozę), które również mogą powodować obfite krwawienia.

Badania laboratoryjne obejmują morfologię krwi z rozmazem (ocena poziomu hemoglobiny, hematokrytu, liczby krwinek czerwonych), oznaczenie stężenia żelaza, ferrytyny, całkowitej zdolności wiązania żelaza oraz witaminy B12 i kwasu foliowego. Te badania pozwalają określić typ niedokrwistości, a czasem jej przyczynę.

Diagnostyka flebologiczna to kluczowy element często pomijany w standardowej opiece ginekologicznej. W naszej praktyce flebologicznej wykorzystujemy: kompleksowe badanie USG Doppler żył jamy brzusznej, miednicy i żył kończyn dolnych wykonywane jest w pozycji leżącej i stojącej.

Wenografia tomografii komputerowej or rezonansu magnetycznego – pozwalają na szczegółową wizualizację układu żylnego miednicy, wykrycie zmian narządowych a przede wszystkim pozwalają zaplanować zabieg naprawczy (np. embolizację żylną).

Digital phlebography jest badaniem obrazującym układ żylny w sposób bezpośredni. Polega na selektywnym podaniu środka kontrastowego do danego fragmentu żyły i jej weryfikacji pod kątem drożności i wydolności.

Did you know?

Często do naszej placówki trafiają Pacjentki po standardowej diagnostyce ginekologicznej, kierowane przez kolegów z powodu obfitych i przedłużających się miesiączek. To właśnie ten moment, w którym warto rozważyć przyczyny naczyniowe i skierować Pacjentkę do flebologa.

PhD Cezary Szary

Równie istotny w całej diagnostyce Pacjentek z anemią jest również szczegółowy wywiad dotyczący stylu życia, podejmowanych aktywności fizycznych, liczby ciąż i porodów oraz występowania żylaków kończyn dolnych czy żylaków okolic intymnych, które często towarzyszą niewydolności żylnej miednicy.

Jak należy leczyć, żeby zmniejszyć objawy anemii na tle żylnym?

Tak naprawdę jedyną skuteczną formą leczenia jest zdjęcie nadmiarowego przekrwienia z narządu rodnego. Wyhamowanie samych miesiączek nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem dla Pań z niewydolnością żylną miednicy. Redukcja przekrwienia narządu rodnego doprowadza do mniejszego przerostu endometrium i mniej obfitych miesiączek, które po zabiegach venous embolisation potrafią być 2-3 razy mniej obfitsze i skrócić się nawet o połowę.

Gdy do tego typu małoinwazyjnego leczenia zabiegowego dołączymy modyfikację stylu życia (np. zmniejszenie intensywności ćwiczeń siłowych), wspomagające leczenie farmakologiczne (np. leczenie uzupełniające poziom żelaza) oraz terapię hormonalną (np. wkładkę wewnątrzmaciczną), to szansa powodzenia i ograniczenia skutków anemii u kobiet znacznie wzrastają.

Leczenie flebologiczne niewydolności żylnej miednicy może obejmować kilka technik i metod. W Klinice Flebologii stosujemy autorskie metody, najczęściej wykorzystujemy jednoczasową obliterację chemiczną i zamykanie (embolizację żylną) niewydolnych pni naczyniowych przy użyciu spiral (ang. coils) i mikrospiral dedykowanych do układu żylnego.

Podejrzewasz u siebie anemię? Dowiedz się, kiedy należy udać się do lekarza.

Ważne, by zapamiętać, że konsultacji medycznej i flebologicznej wymagają Pacjentki z następującymi objawami:

• długo trwającymi miesiączkami (ponad 7 dni);
• wykazujące konieczność zmiany podpaski czy tamponu częściej niż co 2 godziny;
• u których skrzepy w czasie miesiączki mają więcej niż 2.5 cm;
• z zawrotami głowy, dusznością czy osłabieniem;
• z przewlekłym i cyklicznym bólem miednicy nasilającym się podczas menstruacji.