Zespół 5D – co się za nim kryje?

„To normalne”, „każda kobieta tak ma”, „po urodzeniu dziecka na pewno Ci przejdzie”, „weź tabletkę przeciwbólową i nie przesadzaj” – jeśli słyszałaś te słowa w gabinecie lekarskim, próbując opisać swoje dolegliwości w czasie współżycia czy pierwszych dni miesiączki, nie jesteś sama. Setki milionów kobiet na całym świecie żyje w przekonaniu, że cierpienie jest wpisane w ich naturę, dojrzewanie, codzienne życie etc. A ból to przecież cena, którą płacą za bycie kobietą.

A gdybyś tak dowiedziała się, że  za Twoimi objawami może kryć się konkretna przyczyna? Coś, co jeszcze  pod koniec XX wieku było słabo albo niewystarczająco poznane. Zespół Kliniki Flebologii od wielu lat zajmuje się Pacjentkami, które poza oczywistymi objawami żylnymi, takimi jak żylaki czy pajączki naczyniowe, zgłaszają się z bolesnymi i obfitymi miesiączkami, problemami z wypróżnianiem, pieczeniem przy oddawaniu moczu czy bólem w czasie współżycia.

Wieloletnie obserwacje kliniczne i doświadczenie w leczeniu tysięcy Pacjentek z niewydolnością żylną miednicy (NZM) pozwoliły lekarzom Kliniki Flebologii na identyfikację i opisanie charakterystycznego zestawu objawów, który nazwaliśmy „zespołem 5D„. Ta autorska koncepcja diagnostyczna obejmuje pięć kluczowych dolegliwości typowych dla kobiet z niewydolnością żylną miednicy i/lub endometriozą.

Koncepcja syndromu 5D powstała po to, żeby zwrócić uwagę Pacjentek i lekarzy wszystkich specjalizacji (ale w szczególności ginekologów i flebologów) na to, że te 5 objawów często występuje razem i może mieć wspólne podłoże. Współczesna medycyna powinna przestać traktować każdą dolegliwość osobno i zacząć patrzeć na ciało Pacjenta holistycznie (całościowo). Warto również dać naszym Pacjentkom narzędzie do rozmowy z lekarzem – konkretne terminy medyczne, które trudniej zbagatelizować niż ogólne stwierdzenie: „boli mnie podbrzusze w czasie okresu”.

Czym zatem jest wspomniany „zespół 5D”? Zapraszamy do lektury 😊

Dlaczego warto znać te pięć objawów (5D)?

Zespół 5D to grupa pięciu objawów, których fachowa nazwa rozpoczyna się na literę „D”. Objawy te wpisują się w symptomatologię dwóch często bagatelizowanych i nierozpoznawanych chorób, takich jak: niewydolność żylna miednicy (NZM) typu kobiecego i endometrioza. Te dwie choroby dotykają łącznie około 20-25% populacji żeńskiej, a część typowych dla nich objawów na tyle się pokrywa, że czasem trudno je od siebie odróżnić bez specjalistycznej wiedzy, diagnostyki i doświadczenia klinicznego.

Co składa się na zespół 5D?

1. Dysmenorrea – gdy miesiączki stają się torturą

Bolesne miesiączki (ang. dysmenorrhea) dotykają nawet 70-80% kobiet z endometriozą. To nie są zwykłe skurcze, które przechodzą po tabletkach przeciwbólowych. To ból, który potrafi unieruchomić na kilka dni, zaczynający się często już przed krwawieniem i trwający czasem przez całą menstruację. W przypadku NZM wahania hormonalne podczas cyklu dodatkowo poszerzają niewydolne żyły, nasilając dolegliwości. Kobiety – całkowicie nieświadomie – często w czasie cyklu doświadczają „incydentów minizakrzepowych” w poszerzonych splotach żylnych wokół narządu rodnego. To generuje ból podobny do zapalenia przydatków. Na pewno nie raz miałaś podwyższone wartości D-dimerów, a ginekolog wykonujący USG przezpochwowe nie znalazł przyczyny bólu i dał Ci antybiotyk?! Pamiętaj, że jeśli co miesiąc bierzesz zwolnienie z pracy z powodu bólów menstruacji, to sygnał, że dzieje się coś poważnego.

2. Dyschezja – problem, o którym się nie mówi

Bolesne wypróżnianie to temat tabu, a tak być nie powinno. Objaw ten dotyczy nawet 20-50% kobiet z endometriozą głęboko naciekającą (ang. DIE). W przypadku niewydolności żylnej miednicy mamy do czynienia z przekrwieniem zarówno śluzówki jelitowej jak i samych mięśni dna miednicy oraz dźwigacza odbytu. To wywołuje nieprzyjemne i dokuczliwe objawy. Dyschezji towarzyszą często przewlekłe wzdęcia, zaparcia i uczucie niepełnego wypróżnienia. Brzmi znajomo?

3. Dyzuria – gdy wizyta w toalecie staje się koszmarem

Pieczenie podczas oddawania moczu, częste parcie na pęcherz, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego czy nadwrażliwość, która nie daje Ci w nocy spać – te objawy często mylone są z nawracającymi infekcjami dróg moczowych u kobiet. Tymczasem mogą być powiązane z endometriozą lub niewydolnością żylną miednicy. W przypadku NZM zjawisko bywa bardzo złożone. Dochodzi do przekrwienia cewki moczowej, pęcherza moczowego (to imituje objawy zapalenia), a sama ciężkość i powiększenie przekrwionej macicy powodują kolizję z napełniającym się pęcherzem moczowym.

4. Dyspareunia – dolegliwość, która niszczy Twoje życie intymne

Z naszych obserwacji wynika, iż o tym problemie kobiety wstydzą się mówić najbardziej. Ból (lub dyskomfort) podczas stosunku dotyczy około 50% Pań z endometriozą i znacznego odsetka kobiet z niewydolnością żylną miednicy. Dyspareunia to nie tylko dyskomfort podczas penetracji – ból może utrzymywać się godzinami po zbliżeniu, skutecznie odbierając radość z życia intymnego.
Co ciekawe, przy niewydolności żylnej miednicy problem ten występuje częściej i ma bardziej złożony charakter. Objawy pieczenia lub bólu (wynikające z nadmiernego przekrwienia trzony macicy, szyjki macicy, pochwy oraz krocza i sromu) występują nierzadko na etapie przed zbliżeniem, w czasie samego podniecenia. Później – już w trakcie współżycia – się nasilają. Przekrwienie żylne istotnie zaburza funkcje seksualne, powoduje ból zamiast przyjemności. Ból utrzymujący się po stosunku (tzw. ból postkoitalny) powoduje, że Panie unikają współżycia. To typowa cecha tzw. dyspareunii żylnej. I tym sposobem dochodzimy do ostatniego objawu z grupy 5D.

5. Dysorgazmia – najmniej znany i nieoczywisty objaw

Ból podczas lub po orgazmie to problem, o którym mało się mówi, a dotyczy nawet 20-40% kobiet z przewlekłym bólem miednicy. W niewydolności żylnej miednicy wynika on z zaburzonej regulacji krążenia w tkankach erekcyjnych łechtaczki i pochwy. Nadmierne przekrwienne skurcze mięśni dna miednicy podczas orgazmu mogą wywoływać ból trwający kilkanaście minut, a w skrajnych przypadkach nawet kilka godzin.

Występują u Ciebie wymienione objawy? Co zrobić, jeśli rozpoznajesz u siebie zespół 5D?

Pierwszym krokiem jest znalezienie specjalisty, który potraktuje Twoje dolegliwości poważnie i ma w tej materii doświadczenie. Jak już pewnie wiesz w Polsce (i nie tylko) jest z tym duży problem. Diagnostyka niewydolności żylnej miednicy i endometriozy wymaga holistycznego podejścia i specjalistycznych badań ultrasonograficznych (całościowej oceny układu żylnego w USG Doppler) oraz obrazowych, takich jak: wenografia TK, wenografia MR, rzadziej IVUS czy flebografia cyfrowa. W Klinice Flebologii od ponad 15 lat zajmuje się tym zespół lekarzy radiologów, flebologów, radiologów interwencyjnych i w wybranych przypadkach chirurgów naczyniowych oraz współpracujących z nami ginekologów (znających również – poza endometriozą – zagadnienie niewydolności żylnej miednicy).

Dobra wiadomość jest taka, że współcześnie bardzo często jesteśmy w stanie wyleczyć nasze Pacjentki (szczególnie te z niewydolnością żylną miednicy) albo znacząco złagodzić objawy zespołu 5D. Ważne, by właściwa diagnoza była postawiona jak najwcześniej. Zdecydowanie najtrudniejsze do wyleczenia są Pacjentki z nakładaniem się NZM i endometriozy, u których występuje rozsiew tkanki endometrialnej.

Pamiętaj, że objawy niewydolności żylnej miednicy mogą występować już od pierwszych miesiączek (endometrioza w tym wieku występuje dużo rzadziej). Ciąża jest zawsze czynnikiem, który nasila objawy choroby żylnej albo je wręcz inicjuje. Dlatego ważne jest umiejętne podejście do tematu i należyte doświadczenie lekarza ginekologa prowadzącego ciążę. Endometrioza to choroba, która – podobnie jak NZM – wymaga indywidualnego podejścia – od diety, po leczenie przeciwzapalne, terapię hormonalną aż wreszcie po samo leczenie chirurgiczne, które często bywa jedynym rozwiązaniem.

W przypadku Pań prezentujących objawy zespołu 5D, u których wykryto zarówno niewydolność żylną miednicy, jak i endometriozę, bardzo ważna jest kolejność leczenia i jego odpowiednio synchronizacja. Dlatego tak istotna jest współpraca na linii: flebolog – ginekolog!

Nie czekaj na cud. Udaj się do flebologa!

Zespół 5D to nie wymysł ani „kobiece fanaberie”. To rzeczywiste objawy realnych chorób, które znacząco obniżają jakość życia kobiety w każdym wieku, doprowadzając je do anemii, depresji i wreszcie dramatów życiowych. Jeśli rozpoznajesz u siebie choćby 2 czy 3 z opisanych objawów czy dolegliwości, nie czekaj aż „samo przejdzie”. Nie wierz, że „tak musi być”, bo przecież jesteś kobietą!

(!) Pamiętaj: wiedza to pierwszy krok do zdrowia. Podziel się tym artykułem z Przyjaciółką, która może potrzebować tej informacji. Czasem jedna rozmowa czy przeczytany tekst mogą zmienić czyjeś życie.