Niewydolność żylna kończyn dolnych u mężczyzn rozwija się znacznie rzadziej niż u kobiet. Dochodzi do niej z powodu zwiększonej podatności naczyń żylnych na rozciąganie i z powodu uszkodzenia zastawek, bądź ich braku. 

Współczesne badania obrazowe, w tym wykorzystywane na co dzień w Klinice Flebologii badania USG Doppler żył miednicy i jamy brzusznej oraz wenografia rezonansu magnetycznego (MRV), sugerują, że również u panów znaczna część przypadków niewydolności żylnej kończyn dolnych ma charakter wtórny.

Przyczyną wtórnej niewydolności żylnej kończyn dolnych u mężczyzn są  anatomiczne nieprawidłowości układu naczyń żylnych. Podobnie, jak u kobiet, może występować ucisk na lewy spływ biodrowy oraz zjawisko „dziadka do orzechów” z niewydolnością lewej żyły gonadalnej (zwanej inaczej żyłą jądrową), prowadząca do powstania żylaków powrózka nasiennego.

Okazuje się, że większość mężczyzn, u których w młodym wieku pojawiają się poszerzone drobne naczynia, tzw. teleangiektazje żylne, a później żylaki o rozkładzie atypowym, ma niewydolność żylną miednicy. Najczęściej jest ona spowodowana dysfunkcją żył gonadalnych, tj. niewydolnością lewej żyły jądrowej, rzadziej ich niewydolnością obustronną. 

Żylaki powrózka nasiennego (łac. varicocele) to poszerzone naczynia żylne tzw. splotu wiciowatego. W warunkach prawidłowych drenują one krew z obszaru moszny, odprowadzając ją dogłowowo i mają do 1.0-1.5 mm średnicy.

Z praktyki zespołu Kliniki Flebologii wynika, iż duże żylaki (śr. > 5 mm) zlokalizowane w worku mosznowym często wynikają z przyczyn, które w rutynowej diagnostyce urologicznej są zwykle pomijane. Z tego względu w diagnostyce rozszerzonej zalecane jest wykonanie badań USG Doppler żył miednicy i jamy brzusznej oraz wenografii metodą rezonansu magnetycznego.

Szacuje się, że problem żylaków powrózka nasiennego dotyczy 10-15% mężczyzn. Najczęściej rozpoczyna się od lewej pachwiny i umiejscawia w lewej części worka mosznowego, z czasem przenosi się na drugą stronę ciała oraz przenosi się na żyły na nogach. Taka kolejność wynika z faktu, że w większości przypadków przyczyną omawianego problemu jest niewydolność lewej żyły jądrowej. Proces propagacji refluksu, czyli jego przenoszenia, odbywa się drogą zstępującą, a więc w mechanizmie tworzenia przecieków żylnych kończynowych.

Brak cyklicznych zmian hormonalnych oraz brak występującego w czasie ciąży efektu mechanicznego, w postaci ucisku powiększonej macicy, powodują, iż niewydolność żylna w przypadku mężczyzn stwierdzana jest blisko 4-krotnie rzadziej, niż u kobiet. 

Wśród panów za to znacznie częściej występuje powysiłkowa niewydolność żylna. Wynika ona ze stosowania dużych obciążeń siłowych w czasie aktywności fizycznej, m.in. podczas uprawiania sportów ekstremalnych. 

Najbardziej szkodliwe dla żył są aktywności siłowe (np. kulturystyka czy crossfit), związane z gwałtownym i znacznym wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej (aktywacja tłoczni brzusznej). Takie skoki ciśnienia wewnątrzbrzusznego przenoszą się na żyły i sploty żylne miednicy i worka mosznowego, doprowadzając do wystąpienia tzw. przecieków żylnych kończynowych. Powodują one przeciążenie łożyska żylnego i rozwój żylaków na nogach. 

W ostatnich latach obserwujemy wyraźny wzrost liczby pacjentów z niewydolnością żylną wśród osób często korzystających z siłowni. Warto podkreślić, iż w przypadku zaawansowanych form niewydolności żylnej (duże żylaki, zespół pozakrzepowy, czy owrzodzenia żylne goleni) zwykle konieczne jest zaprzestanie intensywnych ćwiczeń siłowych.

Warto pamiętać, że nadmierna eksploatacja nóg w czasie biegania również może doprowadzić do rozwoju niewydolności żylnej. Dzieje się tak z powodu przeciążenia żył śródmięśniowych i uszkodzenia żył przeszywających, tzw. perforatorów. Dlatego też osobom preferujący ten typ aktywności zaleca się stosowanie kompresjoterapii sportowej.

Potencjalne ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej u mężczyzn jest niższe, niż u kobiet. Wynika to z braku niekorzystnego wpływu ciąży na układ żylny oraz braku stosowania doustnej antykoncepcji, czy hormonalnej terapii zastępczej. 

Co ciekawe, chociaż częstość występowania zakrzepicy żył głębokich w populacjach mężczyzn i kobiet jest zbliżona (za wyjątkiem okresu ciąży i połogu), to u panów obserwujemy wyraźnie wyższą częstość występowania jej nawrotów, odpowiednio: 10%, w porównaniu do 2-5% u kobiet.

Zakrzepica żył kończy dolnych u mężczyzn znacznie częściej występuje po stronie lewej, niż po prawej (2:1). Obustronne procesy zakrzepowe to rzadkość – występują maks. w 8% przypadków.

Ciekawostka: zakrzepica żylna obejmująca swym zasięgiem całą kończynę dolną u mężczyzn występuje w 22% przypadków, natomiast u kobiet stanowi blisko połowę (48%) przypadków.