Zakres usług
Klinika Flebologii to nowoczesna placówka medyczna zlokalizowana w sercu Warszawy oferująca diagnostykę i kompleksowe leczenie wszystkich chorób układu żylnego!
Ciąża u kobiety jest najważniejszym czynnikiem sprawczym inicjującym niewydolność żylną miednicy i wtórni niewydolność żylną na nogach. Jak pokazują codzienne doświadczenia lekarzy z Kliniki Flebologii niewydolność żylna na nogach zaczyna się nierzadko u Pań już przed pierwszą ciążą. Co w tym przypadku stanowi o istocie choroby? Dowiesz się dalej.
Czy wiesz, że...
- niewydolność żylna występuje 3-4 razy częściej u kobiet, niż u mężczyzn?
- ryzyko zakrzepicy żylnej w ciąży wzrasta około 2-4-krotnie?
- u 15-20% kobiet w czasie ciąży pojawiają się żylaki okolic intymnych? To objaw zwiastujący pociążową niewydolność żylną miednicy.
- ciąża jest najczęstszą przyczyną powstania niewydolności żylnej miednicy i niewydolności żylnej kończyn dolnych?
- najczęstszą przyczyną rozwijającej się w czasie ciąży niewydolności żylnej miednicy jest niewydolność lewej żyły jajnikowej?
- niewydolność żylna miednicy jest najczęstszą przyczyną nawrotu żylaków na nogach i występowania tzw. żylaków atypowych?
Anatomia układu żylnego
Rola hormonów
Estrogeny powodują zaburzenia w produkcji i sieciowaniu włókien kolagenowych w ścianie naczyń oraz wpływają na relaksację mięśniówki gładkiej naczyń żylnych. W ten sposób estrogeny zwiększają podatność tych naczyń na rozciąganie, pdonosząc ryzyko rozwoju żylaków.
Estrogeny nasilają również produkcję białek układu krzepnięcia, powodując istotny wzrost ryzyka powstania zakrzepicy żylnej i jej powikłań, m.in. zatorowości płucnej.
Od 12-17 tygodnia ciąży główną rolę w produkcji hormonów zaczyna odgrywać łożysko. Poziom estrogenów we krwi kobiety ciężarnej wzrasta nawet 30-krotnie.
Progesteron hamuje kurczliwości mięśni gładkich, doprowadzając do spadku napięcia naczyń. W ten sposób zwiększa podatność naczyń na rozciąganie i tzw. przeciążeniową niedomykalność zastawek żylnych, często widywaną w czasie ciąży.
Zaburzenia hormonalne u kobiet, skutkujące nieprawidłowym wydzielaniem estrogenów i progesteronu, mają istotny wpływ na pogarszanie się stanu układu żylnego.
Zmiany poziomu hormonów w czasie ciąży
Duże podwyższenie poziomu estrogenów i gestagenów w ciąży to czynnik odpowiedzialny za wzrost ryzyka zakrzepicy (działanie prozakrzepowe) oraz za nadmierne rozciąganie naczyń żylnych (działanie wazodylatacyjne).
Wpływ ciąży
W czasie ciąży w układzie żylnym kobiety zachodzą niekorzystne zmiany. Każda następna ciąża zmiany te nasila i często czyni je nieodwracalnymi.
Pogarszająca się w czasie ciąży kondycja układu żylnego może mieć różne przyczyny. Podstawowy mechanizm pogarszania wydolności żył wynika:
- ze zmian poziomu hormonów we krwi
- z ucisku na naczynia miednicy i jamy brzusznej, wywoływanego przez powiększającą się macicę
- ze wzrostu objętości krwi krążącej (średnio o około 1,5 litra)
- ze zwiększania masy ciała w czasie ciąży, związanego m.in. z zatrzymywaniem wody w organizmie (średni wzrost o ok. 6,5-8,5 litra)
- z ograniczenia aktywności ruchowej
- z zagęszczenia krwi i wzrostu ryzyka zakrzepowo-zatorowego (ciążowa nadkrzepliwość)
Ciekawostka
Macica to narząd, który w czasie ciąży powiększa swoją masę i objętość ponad 100-krotnie. Z narządu o masie ok. 70-80 g, wielkości pięści dorosłego człowieka, powiększa się do około 1000 g (1 kg) i pojemności ok. 5 litrów.
Pod koniec ciąży przez macicę przepływa około 450-650 ml krwi na minutę. Stanowi to około 15-20% objętości krwi przepływającej w tym samym czasie przez serce. Pokazuje to, jak dużą pracę ma do wykonania układ żylny miednicy, który musi tę krew odprowadzić.
Co się dzieje, gdy wskutek powiększania się macicy dochodzi do ucisku na żyły biodrowe i utrudnionego odpływu krwi z tych naczyń? Następuje poszerzenie splotów żylnych przymacicz, co skutkuje znacznym przekrwieniem macicy.
Podobne zjawisko występuje w przypadku nadmiernego poszerzenia żył jajnikowych (w ciąży poszerzają się nawet 10-krotnie). Występujący wówczas odwrócony przepływ doprowadza do przeciążenia miednicy małej krwią i wytwarzania się tzw. przecieków żylnych kończynowych, a w konsekwencji do powstania żylaków atypowych na nogach.
Z obserwacji lekarzy Kliniki Flebologii wynika, iż największe znaczenie w powstawaniu pociążowej niewydolności żylnej na nogach ma efekt mechaniczny (ucisk powiększającej się macicy) oraz niekorzystne zmienności anatomiczne (np. przewężony spływ żyły nerkowej).
Bezdyskusyjny jest wpływ liczby ciąż na powstawanie niewydolności żylnej. Według danych statystycznych choroba żylakowa rozwija się u ok. 13% kobiet rodzących jednokrotnie. Po dwóch ciążach problem ten dotyczy już około 30% matek, u wieloródek znacznie przekracza 50%.
Powrót układu żylnego do „stanu docelowego” następuje w okresie około 6-10 tygodni od rozwiązania. Z tego względu wykonanie kontrolnego badania USG Doppler układu żylnego zalecane jest po 3 miesiącach od porodu.
ŻYLAKI ATYPOWE KOŃCZYN DOLNYCH W PRZEBIEGU NIEWYDOLNOŚĆI ŻYLNEJ MIEDNICY
Żylaki okolic intymnych
Do poszerzenia żył w tzw. okolicach intymnych, tj. w okolicy krocza, sromu, pachwin i w strefach podpośladkowych, dochodzi najczęściej u kobiet po drugiej ciąży. Każda następna ciąża nasila to zjawisko i może prowadzić do poszerzenia i deformacji warg sromowych. Wg najnowszych badań ryzyko wystąpienia żylaków okolic intymnych w ciąży szacowane jest nawet na 20%. Większość pań z tego typu przypadłością ma również żylakowate poszerzenia splotów żylnych w miednicy. U blisko 5-12% kobiet problem utrzymuje się również po ciąży. Są to tzw. przetrwałe żylaki okolic intymnych.
Zdarza się, że przecieki żylne z miednicy, rzadziej żylaki okolic intymnych mogą występować również przed ciążą. Problem ten dotyczy pań predysponowanych anatomicznie (wąska talia, małe rozmiary miednicy, wrodzone nieprawidłowości układu żylnego). Szczególnie narażone na poszerzenia żył w okolicach krocza i sromu są panie poddane wcześniejszym zabiegom chirurgicznego usuwania żylaków oraz wykonujące ćwiczenia siłowe (np. crossfit).
Więcej nt. niewydolności żylnej miednicy i żylaków okolic intymnych znajduje się w specjalnym dziale: niewydolność żylna miednicy
Zakrzepica żylna w ciąży
Ryzyko zakrzepicy żylnej u kobiet znacząco wzrasta w czasie ciąży. Dzieje się tak z kilku powodów. Najważniejsze z nich to:
- wzrost poziomu czynników krzepnięcia, któremu towarzyszy zmniejszenie naturalnych czynników hamujących proces krzepnięcia (np. niedobór białka S)
- rozkurczowe działanie hormonów na ścianę naczyń żylnych
- ucisk na duże pnie żylne przez powiększającą się macicę
Ciekawostka
Szacuje się, że ryzyko zakrzepicy żył głębokich u kobiet w ciąży jest około 5 razy wyższe, niż u pań w populacji ogólnej.
Zwiększona skłonność do tworzenia się zakrzepów, nazywana nadkrzepliwością lub trombofilią, jest jedną z częstszych przyczyn nawracających poronień.
Nadkrzepliwość może mieć postać wrodzoną bądź nabytą. Najczęstszą formą nadkrzepliwości nabytej jest zespół antyfosfolipidowy. Najważniejszą przyczyną nadkrzepliwości wrodzonej jest nieprawidłowa odmiana genu dla czynnika V układu krzepnięcia, tzw. wariant Leiden. Łagodna odmiana trombofilii z wariantem Leiden może występować nawet u 1 na 20 osób i zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepicy 5-8 krotnie.
Najczęstszą (45-50%), na szczęście najłagodniejszą odmianą nadkrzepliwości wrodzonej, jest obecność nieprawidłowej odmiany genu dla enzymu (MTHFR). Enzym ten odpowiada za metabolizm kwasu foliowego i neutralizację homocysteiny – toksycznego metabolitu jednego z aminokwasów. Mutacja MTHFR może zwiększać ryzyko zakrzepicy ok. 1,5-2 razy. Jej skutki można złagodzić stosując odpowiednią suplementację.
Warto dodać, że leki hormonalne – antykoncepcja hormonalna lub hormonalna terapia zastępcza, zwiększają ryzyko rozwoju zakrzepicy około 2-krotnie. Dlatego leki te nie powinny być stosowane u kobiet z podejrzeniem, a tym bardziej - z rozpoznaną trombofilią.
Z doświadczenia zespołu Kliniki Flebologii wynika, iż do najistotniejszych czynników, zwiększających ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej w ciąży, należą:
- niekorzystne uwarunkowania anatomiczne w układzie żylnym (dotyczą ok 5-15% populacji),
- nieprawidłowe ułożenie ciała podczas wypoczynku
- brak stosowania kompresjoterapii
Co ciekawe, zakrzepica żylna u kobiet ciężarnych znacznie częściej występuje po stronie lewej, niż po prawej (4:1). Ma to swoje uzasadnienie w budowie układu żylnego. Więcej na ten temat w dziale żylne zespoły uciskowe.
