Niewydolność żylna kończyn dolnych Klinika Flebologii / Niewydolność żylna kończyn dolnych Wprowadzenie Opis schorzenia Czynniki ryzyka Sposoby leczenia Często zadawane pytania Efekty pozabiegowe Niewydolność żylna miednicy u kobiet Niewydolność żylna miednicy u mężczyzn Wprowadzenie Niewydolność żylna kończyn dolnych to proces chorobowy, w którym ujawniają się objawy zastoju w krążeniu żylnym nóg. Wszystko wskutek nieprawidłowego działania zastawek żylnych (zwykle jest to mechanizm wtórny), co jest bezpośrednią przyczyną wstecznego przepływu krwi (tzw. refluksu żylnego) i tworzenia się żylaków kończyn dolnych. Żylaki kończyn dolnych powstają z powodu patologicznego odpływu krwi żylnej i jej zastoju, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem występowania zakrzepów, przesączaniem płynu bogatobiałkowego poza naczynia żylne i tworzeniem się obrzęków. Z biegiem czasu dochodzi do utrwalonych zmian w tkance podskórnej i skórze, zaopatrywanych przez nieprawidłowo działające naczynia żylne. Rzadziej do niewydolności żylnej w obrębie nóg dochodzi wskutek zwężenia światła żyły, jej niedrożności, bądź podniedrożności, spowodowanych zakrzepicą lub zmianami wstecznymi w przebiegu zespołu pozakrzepowego. Klasyfikacja przewlekłej niewydolności żylnej. Skala CEAP. Pierwsza wersja klasyfikacji przewlekłej niewydolności żylnej (ang. chronic venous insufficiency, CVI) powstała jako efekt pracy międzynarodowego komitetu o nazwie American Venous Forum (1994). Choć nie jest ona doskonała, to jednak jej implementacja do świata flebologii znacznie ułatwiła określenie stopni niewydolności żylnej kończyn dolnych. W pierwotnej wersji skali CEAP uwzględniono następujący podział na kategorie opisowe: kliniczny (ang. clinical – C), etiologiczny (ang. etiological – E), anatomiczny (ang. anatomical – A), patofizjologiczny (ang. pathophysiological – P). W codziennej praktyce flebologicznej najważniejsza jest ocena objawów klinicznych, występujących u Pacjenta. W klasyfikacji objawów klinicznych CEAP wyróżniono 7 poziomów, obejmujących różne stadia rozwoju choroby żylnej. Rozpoznanie tych poziomów stawia się na podstawie szczegółowej analizy obrazu skóry kończyn dolnych, obecności obrzęków nóg – których najczęstszą przyczyną jest niewydolność żylna – oraz poszerzeń żylnych na nogach (telangiektazji, czyli pajączków naczyniowych, poszerzonych żył siatkowatych lub typowych żylaków na nogach). W bardziej zaawansowanych stadiach choroby żylnej stwierdza się różne typy zmian troficznych i występowanie owrzodzeń żylnych goleni. Stadia niewydolności żylnej. Ocena kliniczna w skali CEAP (C1-C6). © Klinika Flebologii Ocena objawów klinicznych (C):C0 – brak widocznych zmian w badaniu klinicznym; C1 – telangiektazje i poszerzone żyły siatkowate; C2 – żylaki kończyn dolnych; C3 – obrzęki podudzi, bez patologicznych zmian skórnych; C4 – zmiany troficzne takie jak: przebarwienia, wyprysk żylakowy, lipodermatoskleroza; C5 – zmiany skórne z niższych grup i ślady po wygojonych owrzodzeniach; C6 – zmiany skórne z grup od C1 do C4 z obecnością czynnego owrzodzenia żylnego goleni.W roku 2004 roku klasyfikacja CEAP przeszła swoją pierwszą rewizję. Wprowadzono wówczas kilka istotnych zmian. Jedną z głównych nowości było wprowadzenie subklas „a” i „s”. Od tej pory każda klasa kliniczna mogła być oznaczona jako:„a” (asymptomatic) – bez objawów, co pozwala na wyróżnienie przypadków bez widocznych dolegliwości,„s” (symptomatic) – z objawami, przypisana dla pacjentów odczuwających symptomy związane z niewydolnością żylną (np. ciężkość nóg, ból czy obrzęk). W klasyfikacji CEAP z 2004 doprecyzowano również definicje poszczególnych zmian żylnych:– telangiektazje – poszerzone naczynka skórne o śr. ≤ 1 mm, często widoczne jako drobne „pajączki”.– żylaki siatkowate (retikularne) – naczynia o śr. 1-3 mm, tworzące siateczkowaty układ pod skórą.– żylaki właściwe – o śr. > 3 mm, bardziej zaawansowane i mogące powodować większe problemy zdrowotne. Dodatkowo, klasa C4 (obejmująca zaawansowane zmiany skórne) została rozdzielona na dwie podkategorie: C4a – obejmująca przebarwienia i wyprysk, które często są wczesnymi objawami zaawansowanej choroby żylnej.C4b – obejmująca lipodermatosklerozę i zanik biały (atrophie blanche), wskazujące na przewlekłe uszkodzenie skóry oraz tkanki podskórnej ze zwiększonym ryzykiem powstania owrzodzenia żylnego goleni (C5 i C6). Rok 2020 przyniósł istotne zmiany w klasyfikacji CEAP. Po 16 latach od poprzedniej aktualizacji, międzynarodowy zespół ekspertów wprowadził modyfikacje, które uczyniły tę klasyfikację jeszcze bardziej precyzyjną i użyteczną w codziennej praktyce flebologicznej. W roku 2020 dokonano następujących zmian.1. Drugi raz rozszerzono kategorię „C4”. Wprowadzono kolejne uszczegółowienie zmian skórnych:C4a – od 2020 r. obejmuje przebarwienia skórne (pigmentacja) i wyprysk żylny. C4b – w skład tej kategorii wchodzą: lipodermatoskleroza, zanik biały (atrophie blanche) i dodatkowo dermatofleboliposkleroza. C4c – w tej subkategorii umieszczono zmiany naczyniowo-skórne typu „corona phlebectatica” (tzw. korona żylna). 2. Dokonano uproszczenie klasyfikacji patofizjologicznej (P). Nowa klasyfikacja stała się bardziej intuicyjna. Wprowadzono następujące oznaczenia: Pr – refluks; Po – niedrożność, Pr,o – współistnienie refluksu i niedrożności i Pn – brak identyfikowalnej przyczyny.3. Wprowadzono 3 poziomy dokumentowania zmian żylnych. Poziom L1 (podstawowy) obejmujący: wywiad chorobowy, badanie fizykalne pacjenta, ocenę kliniczną. Poziom L2 (zaawansowany): L1 + badania nieinwazyjne i dokładniejszą ocenę anatomiczną. Poziom L3 (pełna ocena): L1 + L2 + badania inwazyjne (flebografia, warikografia) ze szczegółową oceną hemodynamiczną. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia niewydolności żylnej kończyn dolnych płeć żeńska uwarunkowania rodzinne ciąża (każda kolejna istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia żylaków) wysoki wzrost oraz otyłość ćwiczenia siłowe w wywiadzie wiek uporczywe zaparcia wady postawy (np. skolioza czy kręgozmyk) terapia hormonalna (antykoncepcja doustna, hormonalna terapia zastępcza) długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej lub stojącej Mechanizm powstawania niewydolności żylnej Czynnikiem wywołującym objawową niewydolność żylną kończyn dolnych jest tzw. nadciśnienie śródnaczyniowe panujące wewnątrz łożyska naczyniowego żył. Prowadzi ono do stopniowego poszerzenia żył, zastoju spiczynkowego, następnie przepływu wstecznego przez niewydolne zastawki żylne, finalnie do powstawania pierwszych widocznych oznak na skórze: pajączków żylnych (tzw. telangiektazji i wenulektazji) i poszerzeń żył siatkowatych. Z biegiem czasu dochodzi do utrwalonych zmian w tkance podskórnej i skórze, zaopatrywanych przez nieprawidłowo działające naczynia żylne. Żylaki kończyn dolnych powstają ze względu na patologiczny przepływ krwi żylnej, który wiąże się ze zwiększonym ryzykiem występowania zakrzepów, przesączaniem płynu bogatobiałkowego poza naczynie i tworzeniem się obrzęków, a w konsekwencji zmian troficznych goleni i owrzodzeń żylnych. Są to tzw. powikłania utrwalone przewlekłej niewydolności żylnej. Czy wiesz, że? W przypadku żył bardzo istotna jest skuteczna profilaktyka (kompresjoterapia), unikanie długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej, unikanie gorących kąpieli, sauny i aktywności siłowych! dr n. med. Justyna Wilczko-Kucharska Żylaki kończyn dolnych – jak powstają i czy są takie groźne? Wyjaśnia dr hab. n. med. Tomasz Grzela Niewydolność żylna – jakie ćwiczenia wykonywać? Wyjaśnia dr n. med. Justyna Wilczko-Kucharska. Przyczyny powstawania niewydolności żylnej kończyn dolnych pierwotna niewydolność zastawek żylnych (tzw. przyczyna wrodzona) – bardzo rzadka przyczyna, powodująca tzw. żylaki pierwotne nabyta niewydolność zastawek żylnych (tzw. postać wtórna) – częsta przyczyna, powodująca powstawanie żylaków wtórnych przebyte zakrzepowe zapalenie żył lub zakrzepica żył głębokich skutkujące występowaniem zespołu pozakrzepowego; w jego przebiegu również powstają żylaki wtórne. żylne zespoły uciskowe – zjawiska je wywołujące mają charakter wrodzony (np. hipoplazja lewej żyły nerkowej) lub są nabywane za życia (np. ciąża czy chłoniak powodujący ucisk spływu żył biodrowych) niewydolność żylna miednicy – będąca przyczyną żylaków okolic intymnych i wtórnej niewydolności żylnej kończyn dolnych (najczęstsza przyczyna niewydolności żylnej kończyn dolnych; szczególnie często występująca u Pań rodzących powyżej dwóch razy oraz u osób z nawrotową chorobą żylną). Metody leczenia 01 / Mikroskleroterapia 02 / Skleroterapia piankowa 03 / Laserowe zamykanie żył 04 / Klejenie żylaków 05 / Miniflebektomia 06 / Embolizacja żylna Lekarze wykonujący te zabiegi dr n. med. Cezary Szary – flebolog, radiolog Flebologia, Radiologia i Diagnostyka obrazowa dr Dominika Plucińska – flebolog, radiolog radiologia i diagnostyka obrazowa, flebologia dr hab. n. med. Tomasz Grzela – flebolog, chirurg Chirurgia ogólna, flebologia dr n. med. Jerzy Leszczyński – chirurg naczyniowy Chirurgia ogólna, chirurgia naczyniowa dr n. med. Justyna Wilczko – flebolog, internista Flebologia, choroby wewnętrzne, radiologia i diagnostyka obrazowa dr Krzysztof Celejewski – flebolog, chirurg chirurgia ogólna, flebologia dr n. med. Łodyga Małgorzata – flebolog, kardiolog kardiologia, flebologia, ultrasonografia dopplerowska dr Marcin Napierała – flebolog, chirurg chirurgia ogólna, flebologia Najczęściejzadawane pytania Czy niewydolność żylna dotyka tylko starsze osoby? Absolutnie nie! Coraz częściej problem wykrywamy u dzieci i młodych dorosłych. Wynika to z faktu, iż jeszcze 20 lat temu przyjmowaliśmy złe założenia odnośnie mechanizmu inicjowania niewydolności żylnej i nie badaliśmy układu żylnego jamy brzusznej i miednicy małej. To właśnie na tym poziomie w układzie żylnym występuje najwięcej anomalii i błędów anatomicznych, które już u rosnących dzieci doprowadzają do rozwoju niewydolności żylnej miednicy i wtórnej do niej niewydolności żylnej kończyn dolnych. Rozwój niewydolności żylnej przyspieszają obecnie aktywności siłowe, które są nadużywane przez młodszą część społeczeństwa. Kolejne czynniki ryzyka to deficyt ruchu, nadwaga oraz nadmiarowe przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej, która maskuje objawy niewydolności żylnej miednicy u młodych kobiet. U młodych osób wczesne objawy są często bagatelizowane, co może prowadzić do szybkiego postępu choroby. Warto pamiętać, że im wcześniej rozpoczniemy leczenie, tym lepsze efekty możemy osiągnąć. Czy pończochy uciskowe trzeba nosić do końca życia? Kompresjoterapia jest podstawą profilaktyki i leczenia wspomagającego w niewydolności żylnej. Regularne noszenie wyrobów uciskowych jest zalecane, szczególnie w sytuacjach zwiększonego ryzyka (ciąża, długie stanie, siedzenie, podróże samolotem powyżej 4h). Pamiętać należy, iż pończochy nie leczą, a jedynie wspomagają układ żylny i spowalniają rozwój choroby u Pacjentów cierpiących na chorobę żylną. U kobiet w ciąży istotnie zmniejszają objawy i rozwój niewydolności żylnej kończynowej. Zawsze staramy się dążyć do wyleczenia niewydolności żylnej, po to, by Pacjenta używał kompresjoterapii jedynie w sytuacjach zwiększonego obciążenia nóg i zwiększonego ryzyka wystąpienia zakrzepicy żylnej. Ostateczna decyzja o czasie i intensywności terapii uciskowej zależy od zaawansowania choroby i zaleceń lekarza prowadzącego. Czy sport jest wskazany przy niewydolności żylnej? Umiarkowana aktywność fizyczna jest nie tylko dozwolona, ale wręcz zalecana! Szczególnie korzystne są: spacery, pływanie, jazda na rowerze czy nordic walking. Należy unikać sportów związanych z dużym obciążeniem nóg i gwałtownymi ruchami. Najgorsze dla żył, zarówno tych w jamie brzusznej, miednicy, jak i w nogach są ćwiczenia siłowe z dużymi obciążeniami i silnymi wdechami. Przyczyniają się one bardzo często do wczesnego występowania niewydolności żylnej miednicy i wtórnej do niej niewydolności żylnej kończyn dolnych. W tym przypadku należy pamiętać, iż nadmierne poszerzenie całego łożyska żylnego w miednicy małej jest nieodwracalne i często nieuleczalne. Czy żylaki na nogach zwiększają ryzyko zakrzepicy? Tak, żylaki w obrębie kończyn dolnych znacząco zwiększają ryzyko rozwoju zakrzepicy żył głębokich (ZŻG). W zdrowych żyłach krew płynie sprawnie, w żylakach dochodzi do ciągłego zastoju żylnego i spowolnienia przepływu krwi. To właśnie w miejscach zastoju żylnego najłatwiej powstają zakrzepy. Dlatego tak ważna jest: regularna kontrola flebologiczna z oceną żył kończyn dolnych w USG Doppler, noszenie wyrobów uciskowych w sytuacjach zwiększonego ryzyka występowania zakrzepicy (długie loty, jazdy samochodem, unieruchomienie kończyny czy okres ciąży-połogu). Pamiętać również należy o odpowiedniej profilaktyce przeciwzakrzepowej przed planowanymi operacjami. Od czego zacząć leczenie niewydolności żylnej kończyn dolnych? Pierwszym krokiem powinna być konsultacja z flebologiem i wykonanie badania USG Doppler żył kończyn dolnych, miednicy małej i jamy brzusznej. Tylko całościowa ocena naszych żył pozwala postawić prawdziwą diagnozę i leczyć Pacjenta przyczynowo. W dalszej kolejności zapada decyzja odnośnie pogłębienia diagnostyki (wenografia MR lub TK?). Badania te pozwalają ocenić zaawansowanie choroby żylnej i dobrać odpowiednią metodę leczenia. Przewlekłe stosowanie farmakoterapii i „leczenie” objawowe żył w nogach, to najczęstsze błędy w leczeniu niewydolności żylnej kończyn dolnych. Efekty leczenia choroby żylnej u Pacjentów Umów wizytę Dr Venus: wirtualna doradczyni Pacjenta Szukasz odpowiedzi na nurtujące Cię pytanie dotyczące żył? Zapytaj naszą Dr Venus! Zadaj pytanie Dr Venus Czy możesz pomóc mi zdiagnozować mój problem żylny na nogach? Witaj! Tak. Podaj proszę swoje najczęściej występujące dolegliwości. 01 / Pajączki naczyniowe Pajączki naczyniowe to drobne, czerwone lub sine rozszerzenia naczyń krwionośnych pod skórą, przypominające swoim wyglądem pajęczynę. 02 / Żylaki kończyn dolnych Żylaki stanowią trwałe, widoczne przez skórę rozszerzenia powierzchownych żył nóg, powstające w wyniku niewydolności zastawek żylnych. 03 / Obrzęki żylne goleni Obrzęki żylne goleni to widoczne powiększenie objętości tkanek w okolicy podudzia, spowodowane zastojem krwi żylnej i zwiększoną przepuszczalnością naczyń krwionośnych. 04 / Niewydolność żylna miednicy Niewydolność żylna miednicy objawia się przewlekłym bólem miednicy i dyskomfortem, wynikającymi z zastoju krwi żylnej w splotach żylnych narządu rodnego. 05 / Żylne zespoły uciskowe Żylne zespoły uciskowe powstają wskutek utrudnienia odpływu krwi żylnej przez duże pnie naczyniowe w miednicy i jamie brzusznej. 06 / Choroba żylna w ciąży Choroba żylna w ciąży rozwija się pod wpływem zmian hormonalnych i mechanicznych związanych z rozwijającą się ciążą, prowadząc do zastoju żylnego i powstawania żylaków. 07 / Żylaki powrózka nasiennego Żylaki powrózka nasiennego to najczęstszy objaw choroby o nazwie niewydolność żylna miednicy typu męskiego. 08 / Zakrzepica żylna Zakrzepica żylna to poważny stan chorobowy układu żylnego, w którym dochodzi do powstania skrzepliny (zakrzepu) wewnątrz zmienionego naczynia żylnego. 01 / 08 Nowoczesne leczenie żył Oferujemy leczenie zarówno w trybie ambulatoryjnym, jak i w ramach przyjęć na oddział dzienny. Pobyt jest krótkotrwały. Pacjent spędza w Klinice od 1 do 5 godzin. Umów wizytę
