Żylaki powrózka nasiennego, jąder i moszny Klinika Flebologii / Niewydolność żylna miednicy u mężczyzn / Żylaki powrózka nasiennego, jąder i moszny Wprowadzenie Opis schorzenia Czynniki ryzyka Rozpoznanie i diagnostyka Metody leczenia Często zadawane pytania Wprowadzenie Żylaki powrózka nasiennego (ang. varicocele), potocznie znane również jako „żylaki jąder”, to poszerzone i poskręcane żyły w worku mosznowym, które z powodu niedomogi nie są w stanie odprowadzać krwi dogłowowo, czyli w stronę serca. Trzeba pamiętać, że termin żylaki worka mosznowego (wewnątrzmosznowe) to termin szerszy, obejmujący wszystkie typy żylaków w tym obszarze, nie tylko żylaki powrózka nasiennego. Żylaki powrózka nasiennego to zdecydowanie najczęstszy typ żylaków wewnątrzmosznowych. Częściej występują one po stronie lewej. Stan ten jest powszechny. Dotyka około 15-20% dorosłych mężczyzn i do 40% mężczyzn zmagających się z niepłodnością. U nastolatków ryzyko rozwoju żylaków powrózka nasiennego wzrasta w okresie dojrzewania, czyli wzrostu organizmu i zwiększania obciążeń siłowych. Częstość występowania żylaków powrózka nasiennego wynosi mniej niż 1% u chłopców poniżej 10 roku życia, ale zbliża się do wartości obserwowanych w ogólnej populacji dorosłych (około 15%) w okresie dojrzewania. Chociaż żylaki powrózka nasiennego często nie powodują istotnych objawów klinicznych, mogą prowadzić do dyskomfortu w rzucie kanałów pachwinowych i worka mosznowego, a także wpływać na płodność. Opis schorzenia Żylaki powrózka nasiennego to nadmiernie poszerzone, kręte i wydłużone żyły tworzące splot wiciowy w obrębie powrózka nasiennego. W warunkach fizjologicznych splot wiciowy odpowiada za odpływ krwi z obszaru jąder do krążenia systemowego (żył odprowadzających krew do serca). W przypadku poszerzenia i niewydolności żył jądrowych (częściej lewej) dochodzi do cofania się krwi i jej zastoju w obrębie żył splotu wiciowatego. Żylaki powrózka nasiennego u młodych osób najczęściej dotyczą jednej strony ciała – w około 90% przypadków wstępnie dotyczą spływu lewej żyły jądrowej (gonadalnej). Stosowana przez lata klasyfikacja Dubin-Amelara służąca do oceny stopnia zaawansowania żylaków powrózka nasiennego jest w dobie współczesnej wiedzy na temat ich powstawania mało przydatna. Ocena wielkości żylaków powrózka nasiennego poprzez ich palpację nie odnosi się do stopnia zaawansowania problemu. W praktyce codziennej stosuje się dokładną analizę hemodynamiczną i morfologiczną z wykorzystaniem współczesnych metod obrazowania i na tej podstawie klasyfikuje typy niewydolności pnia i spływu żył jądrowych odnosząc się jednocześnie do innych układów: żyły głównej dolnej, żył biodrowych, lędźwiowych, przykręgosłupowych czy innych naczyń żylnych przestrzeni zaotrzewnowej i żył kończyn dolnych. Przykładowe typy anatomiczne żyły jądrowej w przypadku niewydolności jej spływu. Układ z pojedynczym pniem i spływem do lewej żyły nerkowej występuje jedynie w około 30% przypadków. Żylaki powrózka nasiennego przypominają w wyglądzie i dotyku worek wypełniony „podłużnymi robakami”. Jedynie około 30% mężczyzn zgłasza objawy bezpośrednio związane z zastojem żylnym w worku mosznowym. Należą do nich: ból lub dyskomfort w mosznie, nasilający się podczas stania, wysiłku fizycznego lub w wysokich temperaturach; poszerzenie żył moszny widoczne przez skórę; uczucie ciężkości lub ciągnięcia w mosznie; zmniejszenie objętości jądra po stronie występowania żylaków powrózka nasiennego; obrzęk i ucieplenie worka mosznowego (L>P). Wielkość żylaków nie zawsze odzwierciedla stopień zaburzeń hemodynamicznych i na ogół słabo koreluje z objawami klinicznymi i rokowaniem. Dlatego też w Klinice Flebologii główną wagę przywiązujemy do oceny ultrasonograficznej dokonywanej w badaniu USG Doppler żył jamy brzusznej, miednicy, dna miednicy i worka mosznowego z wykorzystaniem technik dopplerowskich. Sama ocena worka mosznowego w badaniu USG jest niewystarczająca do zakwalifikowania Pacjenta do leczenia. U dorosłych mężczyzn żylaki powrózka nasiennego stanowią jedną z najczęstszych przyczyn męskiej niepłodności. Szacuje się, że występują one u około 40% mężczyzn diagnozowanych z powodu niepłodności. Ich negatywny wpływ na jakość nasienia dotyczy wielu parametrów. W badaniu nasienia dostrzega się obniżenie całkowitej liczby plemników, ich stężenia, zmniejszona jest ich ruchliwość oraz nieprawidłowa budowa. Należy pamiętać, że sam fakt obecności żylaków powrózka nasiennego nie jest równoznaczny z niepłodnością, szczególnie jeśli występują one jedynie po jednej stronie. Czynniki ryzyka zwiększające występowanie żylaków powrózka nasiennego niekorzystne uwarunkowania anatomiczne – np. hipoplazja lewej żyły nerkowej, nieprawidłowy spływ żył jądrowych, mała gęstość zastawek żylnych itp. wzrost mężczyzny (szczególnie osoby powyżej 190 cm) predyspozycje genetyczne związane ze słabością ściany naczyniowej i budową zastawek żylny siedzący tryb życia, brak regularnej aktywności fizycznej otyłość brzuszna związana z odkładaniem się tkanki tłuszczowej w kanałach pachwinowych nadużywanie ćwiczeń siłowych przegrzewanie skóry moszny (sauna, gorące kąpiele) przewlekłe zaparcia częsta jazda na rowerze powikłanie po zabiegach operacyjnych w obrębie moszny i powrózka nasiennego Rozbudowane żylaki powrózka nasiennego lewego u Pacjenta nadużywającego siłowni a co dzień. Jedna z częstszych przyczyn występowania żylaków powrózka nasiennego w tych czasach. Mechanizm powstawania Mechanizm powstawania żylaków powrózka nasiennego jest złożony i wieloczynnikowy. U jego podstaw leżą zarówno zaburzenia anatomiczne (np. zwężenie lewej żyły nerkowej), jak i czynnościowe dotyczące konieczności antygrawitacyjnego odpływu krwi żylnej z worka mosznowego w kierunku serca. Jeśli dołożymy do tego występowanie coraz wyższych i bardziej otyłych mężczyzna w społeczeństwie, którzy nadużywają ćwiczeń fizycznych, to zrozumiemy, dlaczego żylaki powrózka nasiennego stają się coraz częstszym problemem współczesnych Panów. Warto podkreślić, że o ile ciśnienie panujące w żyłach po stronie prawej i lewej jest zbliżone w pozycji leżącej, to w pozycji stojącej ciśnienie hydrostatyczne w żyle jądrowej lewej jest wyższe z uwagi na pionowy przebieg żyły i wyższe ujście do żyły nerkowej niż dzieje się to po stronie prawej. To tłumaczy znacznie częstsze występowanie żylaków powrózka nasiennego po stronie lewej. Przecieki żylne kończynowe na wysokości niewydolnych żył jądrowych: prawej i lewej. Flebografia cyfrowa wykonana w Pracowni Naczyniowej Kliniki Flebologii. Jak wynika z prac badawczych lekarzy Kliniki Flebologii wpływ męskiej postaci niewydolności żylnej miednicy (w tym żylaków powrózka nasiennego) na występowanie niewydolności żylnej kończynowej jest kluczowy. Dlatego tak często u osób z niewydolnością żył jądrowych i przeciążeniem splotów żylnych powrózka nasiennego, spotykamy wtórną niewydolność żylną kończynową. Rozpoznanie i diagnostyka żylaków powrózka nasiennego Przystępując do diagnostyki żylaków wewnątrzmosznowych, trzeba zdawać sobie sprawą z faktu, że są one objawem niewydolności żylnej miednicy typu męskiego, a nie chorobą samą w sobie. Najwięcej błędów diagnostycznych i kwalifikacyjnych do ich leczenia wynika właśnie z faktu, iż ten aspekt jest pomijany, a na etapie diagnostycznym przeprowadzane jest jedynie badanie USG worka mosznowego. Diagnozując żylaki worka mosznowego trzeba pamiętać, iż podejmujemy się problemy dużo szerszego niż zjawiska, które wpływa jedynie na zanik jąder i płodność. Długotrwająca niewydolność żylna miednicy ze współwystępującymi żylakami powrózka nasiennego może powodować również: zastój żylny w splotach okołosterczowych, zaburzenia funkcji seksualnych (np. negatywnie wpływać na erekcję), dysfunkcję pęcherza moczowego czy wreszcie powodować wtórną niewydolność żylną kończynową z żylakami na nogach. Wstępne rozpoznanie żylaków powrózka nasiennego opiera się na dokładnie zebranym wywiadzie z Pacjentem i badaniu przedmiotowym. Kluczowe znaczenie w diagnostyce wstępnej ma badanie fizykalne z oglądaniem i badaniem palpacyjnym moszny oraz powrózków nasiennych. Badanie przeprowadza się zarówno w pozycji stojącej, jak i leżącej, oceniając mosznę w spoczynku oraz podczas próby Valsalvy. To umiejętność, którą powinien opanować każdy pediatra. Diagnostyka męskiej postaci niewydolności żylnej miednicy wymaga szerszego i całościowego spojrzenia i oceny krążenia żylnego miednicy oraz jamy brzusznej miednicy. Ważna jest również wstępna ocena żył kończyn dolnych. Z tego powodu badaniem z wyboru w przypadku podejrzenia żylaków powrózka nasiennego jest badanie USG Doppler żył jamy brzusznej i miednicy z oceną krocza i worka mosznowego w pozycji stojącej i leżącej. W przypadku istotnych klinicznie zaburzeń, u Pacjentów kwalifikowanych do leczenia, konieczne jest również wykonanie diagnostyki rozszerzonej, która pozwala wykluczyć wtórne przyczyny niewydolności żylnej miednicy i zmiany narządowe mogące mieć istotny wpływ na leczenie żylaków powrózka nasiennego. W diagnostyce rozszerzonej najczęściej korzysta się z wenografii TK (CTV) lub wenografii MR (MRV), w których oceniana jest dokładnie anatomia naczyniowa i narządowa oraz wykluczane są istotne patologie towarzyszące. Po flebografię cyfrową techniką obrazowania zstępującego sięga się raczej na etapie śródzabiegowym. Żylaki powrózka nasiennego w badaniach: (1) wenografii MR, (2) wenografii TK, (3) flebografii cyfrowej, (4) USG Doppler. Autor: Cezary Szary Dawniej tradycyjny podział żylaków powrózka nasiennego obejmował 3 stopnie w zależności od ich zaawansowania klinicznego (stopień I: wyczuwalne jedynie podczas próby Valsalvy; stopień II: wyczuwalne w pozycji stojącej przy swobodnym oddechu; stopień III: widoczne przez skórę worka mosznowego) Obecnie ten podział ma już znaczenie historyczne, ponieważ kluczowa jest zawsze ocena przyczyny i rozległości refluksu żylnego, ocena przeciążenia żył biodrowych wewnętrznych oraz miejsc przeniesienia niewydolności miednicy na żyły kończyn dolnych. Sama wielkość żył jądrowych i żylaków nie ma aż takiego znacznie, gdyż nie oddaje zależności hemodynamicznych. Metody leczenia żylaków powrózka nasiennego Wybór optymalnej metody leczenia żylaków powrózka nasiennego zależy od stopnia zaawansowania choroby, nasilenia objawów, wieku pacjenta i jego indywidualnych preferencji. Nowoczesne podejście do terapii tego schorzenia opiera się na kompleksowej ocenie klinicznej i zastosowaniu technik małoinwazyjnych, które pozwalają na szybki powrót do codziennej aktywności. W Klinice Flebologii stawiamy na zindywidualizowane podejście do każdego Pacjenta. Nasz zespół oferuje pełen wachlarz metod leczniczych – od postępowania zachowawczego, przez klasyczne operacje (we współpracy z doświadczonymi urologami), po nowoczesne i autorskie zabiegi wewnątrznaczyniowe. Leczenie zachowawcze W przypadku niewielkich żylaków powrózka nasiennego oraz przy braku dolegliwości, leczenie zachowawcze może być wystarczające. Szczególnie u bardzo młodych osób, u których zabiegi embolizacyjne wykonywane są w wieku 17-20 lat. Postępowanie zachowawcze polega na modyfikacji stylu życia i redukcji czynników ryzyka. Zalecane są: regularna aktywność fizyczna (bez ćwiczeń siłowych), unikanie długotrwałego siedzenia lub stania pilnowanie prawidłowej masy ciała unikanie przegrzewania moszny (gorące kąpiele, sauna) noszenie luźnej bielizny podtrzymującej mosznę. Wewnątrzżylne leczenie zabiegowe Współczesne podejście do leczenia żylaków powrózka nasiennego (będących objawem niewydolności żylnej miednicy i jamy brzusznej) skupia się na zastosowaniu technik małoinwazyjnych (wewnątrzżylnych), zapewniających możliwość leczenia przyczynowego, dużo wyższą wysoką skuteczność i szybszy powrót do zdrowia. Embolizacja wewnątrzżylna to najbardziej skuteczna i najmniej inwazyjna metoda leczenia żylaków powrózka nasiennego. Polega na zamknięciu niewydolnych żył od wewnątrz (np. pnia lewej żyły jądrowej i wtórnych żylaków powrózka nasiennego), bez konieczności nacinania skóry. Zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, z dostępu przezskórnego, co minimalizuje ból i dyskomfort Pacjenta. Embolizacja żylaków powrózka nasiennego – jak przebiega zabieg? Embolizacja żylaków powrózka nasiennego – nowoczesna, małoinwazyjna i skuteczna metoda leczenia! ✨ Zobacz, jak przeprowadzamy ten zabieg, poznaj zalety i przekonaj się, dlaczego warto wybrać tę opcję. Podczas embolizacji żylnej, lekarz wprowadza do chorej żyły specjalny cewnik, a następnie pod kontrolą aparatury RTG umieszcza w naczyniu spirale embolizacyjne lub specjalne środki obliterujące (zamykające) chore naczynia żylne. Substancje te trwale blokują przepływ krwi w niewydolnej żyle, eliminując refluks i przyczynę powstawania żylaków. Embolizacja żylna jest szczególnie skuteczna w leczeniu żylaków powrózka nasiennego spowodowanych uciskami anatomicznymi i niedorozwojem naczyń żylnych, np. hipoplazją lewej żyły nerkowej czy czy zespołem May-Thurnera, gdzie tradycyjne metody chirurgiczne okazują się nieskuteczne. Zalety zabiegów embolizacji żylnej wykonywanych w leczeniu żylaków powrózka nasiennego przez lekarzy Kliniki Flebologii to: minimalna inwazyjność: brak nacięć chirurgicznych, znieczulenie miejscowe wysoka skuteczność: trwała eliminacja refluksu i żylaków krótki czas rekonwalescencji: szybki powrót do aktywności fizycznej i seksualnej (zwykle 4-10 dni) możliwość leczenia złożonych przypadków hemodynamicznie i anatomicznie przypadków (tam podejście urologiczno-chirurgiczne) jest mało skuteczne. Leczenie chirurgiczne żylaków powrózka nasiennego W przeszłości, leczenie żylaków powrózka nasiennego opierało się na technikach chirurgicznych, ograniczających się do podwiązania niewydolnej żyły jądrowej. Obecnie metody te są wypierane i zastępowane przez leczenie wewnątrzżylne, które cechuje się wyższą skutecznością, mniejszym obciążeniem dla Pacjenta i szybszą rekonwalescencją oraz co najważniejsze możliwością przeprowadzenia leczenia przyczynowego. W Polsce w szpitalach wciąż standardem leczenia objawowych żylaków powrózka nasiennego pozostaje leczenie operacyjne. Stosowane techniki operacyjne obejmują: operację Palomo – podwiązanie żyły jądrowej na wysokim poziomie (dostęp zaotrzewnowy) – metoda wychodząca z użycia; operację Ivanissevicha – polega na podwiązaniu żył powrózka nasiennego z dostępu przezpachwinowego. W przeciwieństwie do operacji Palomo nie wymaga otwierania jamy brzusznej i preparowania przestrzeni zaotrzewnowej. varicocelectomię mikrochirurgiczną – selektywne podwiązanie żył z wykorzystaniem mikroskopu operacyjnego; varicocelectomię laparoskopową – podwiązanie spływu żył jądrowej z użyciem laparoskopu. Endoskopowe leczenie żylaków powrózka nasiennego zostaje wypierane przez techniki wewnątrzżylne. W Klinice Flebologii stawiamy na nowoczesne, małoinwazyjne metody leczenia żylaków powrózka nasiennego, ze szczególnym uwzględnieniem zabiegów wewnątrznaczyniowych, takich jak embolizacja żylna, wenoplastyka czy stentowanie żył. Wybór technik endowaskularnych podyktowany jest szeregiem korzyści, do których zaliczamy: wysoką skuteczność, niskie ryzyko powikłań (wyższy profil bezpieczeństwa), szybszą rekonwalescencję i dobry efekt kosmetyczny oraz większy zasięg oddziaływania na pozostałą część układu żylnego (redukcja mechanizmy zstępującego przeciążenia żył biodrowych wewnętrznych i żył kończyn dolnych). Najczęściejzadawane pytania Czy leczenie żylaków powrózka nasiennego przy użyciu embolizacji żylnej jest bolesne? Embolizacja żylaków powrózka nasiennego jest zabiegiem małoinwazyjnym wykonywanym w znieczuleniu miejscowym, zwykle dostępu górnego. W trakcie zabiegu Pacjent może odczuwać przejściowe, łagodne rozpieranie lub uczucie ciepła w mosznie związane z podawaniem materiałów embolizacyjnych, ale nie powoduje to odczucia bólu. Po zabiegu embolizacji żylnej może występować umiarkowany ból i obrzęk moszny, trwające zazwyczaj do 3-10 dni po zabiegu. Tego typu objawy dobrze reagują na leki przeciwbólowe i chłodne okłady. W porównaniu z tradycyjnymi operacjami chirurgicznymi, embolizacja żylna wiąże się z mniejszym bólem w okresie pozabiegowym, szybszą rekonwalescencją i rzadszymi powikłaniami. Czy mogę chodzić na siłownię mając stwierdzone żylaki powrózka nasiennego? W przypadków żylaków powrózka nasiennego wskazana jest umiarkowana aktywność fizyczna. Zalecamy jednak unikanie forsownych, izometrycznych ćwiczeń siłowych angażujących mięśnie brzucha i przeponę (np. ciężkie przysiady, wyciskanie sztangi na stojąco itp.), gdyż prowadzą one do dużego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego i mogą nasilać refluks żylny oraz istotnie poszerzać pozostałe żyły w miednicy i jamie brzusznej. Dobrym wyborem są sporty wytrzymałościowe jak pływanie czy bieganie. Ważne jest noszenie podczas ćwiczeń dobrze dopasowanej bielizny lub spodenek z suspensorem, które zapewniają odpowiednie podtrzymanie moszny. Czy żylaki powrózka nasiennego mogą powodować niepłodność? Żylaki powrózka nasiennego są jedną z najczęstszych przyczyn męskiej niepłodności – według najnowszych badań występują nawet u 40% niepłodnych mężczyzn. Wpływają one na przekrwienne uszkodzenie jąder oraz ich nieprawidłową termoregulację, prowadząc do przegrzania i gorszej jakości nasienia. U mężczyzn z żylakami powrózka nasiennego stwierdza się obniżenie całkowitej liczby plemników, obniżenie ich stężenia, ruchliwości i odsetka form prawidłowych. Przyczynowe leczenie niewydolności żylnej typu męskiego, zwłaszcza u osób w młodym wieku, daje szansę na poprawę parametrów nasienia i płodności. Czy żylaki powrózka nasiennego mogą utrudniać współżycie i czy zabieg może to poprawić? Występowanie żylaków powrózka nasiennego wiąże się zazwyczaj ze zjawiskiem niewydolności żylnej miednicy i zaburzeń odpływu krwi żylnej z worka mosznowego oraz prącia. Często zdarza się, że Pacjencji z tymi problemami mają zaburzenia erekcji oraz cierpią na bolesność w czasie współżycia. Widoczne gołym okiem żylaki mogą powodować poczucie wstydu i skrępowania, a tym samym wpływać negatywnie na libido i satysfakcję seksualną. Leczenie zabiegowe żylaków powrózka nasiennego prowadzi do poprawy lokalnego ukrwienia i ustąpienia dolegliwości, co zwykle przekłada się także na lepszą jakość życia seksualnego. Jak długo trwa rekonwalescencja po wewnątrzżylnym leczeniu żylaków powrózka nasiennego i kiedy mogę wrócić do pracy? Czas powrotu do pełnej aktywności zależy głównie od rodzaju zastosowanego leczenia. Po zabiegach wewnątrznaczyniowych (embolizacja żylna) Pacjent wraca do domu po 2-4 godzin od wykonania zabiegu. W Klinice Flebologii zalecamy 7-14 dni odpoczynku i unikanie forsownych wysiłków. Powrót do typowej pracy fizycznej możliwy jest po około 2 tygodniach. Powiązane zagadnienia 01 / Niewydolność żylna miednicy u mężczyzn 02 / Niewydolność żylna u młodych dorosłych 03 / Embolizacja żylna Nowoczesne leczenie żył Oferujemy leczenie zarówno w trybie ambulatoryjnym, jak i w ramach przyjęć na oddział dzienny. Pobyt jest krótkotrwały. Pacjent spędza w Klinice od 1 do 5 godzin. Umów wizytę
