Zespół pozakrzepowy

Określenie zespół pozakrzepowy (ang. PTS, postthrombotic syndrome) odnosi się do całości niekorzystnych objawów i konsekwencji wynikających z przebytej zakrzepicy żył głębokich. Najczęściej rozwija się on do 12-24 miesięcy od wystąpienia incydentu zakrzepowego.

Objawy zespołu pozakrzepowego mogą występować w różnych kombinacjach. Najczęstsze symptomy to obrzęk kończyny dolnej połączony z jej ciężkością. Objawem najbardziej dokuczliwym, poza niekorzystnymi wrażeniami estetycznymi (tzw. lipodermatosclerosis, czyli tkliwym stwardnieniem tkanek), jest tzw. chromanie żylne.

dr Cezary Szary

Każda zaawansowana postać niewydolności żylnej kończyny dolnej to potencjalnie nierozpoznany zespół pozakrzepowy. Dokładna diagnostyka żył w USG Doppler jest kluczem do rozpoznania tej uciążliwej choroby.

Opis schorzenia

Po przebyciu incydentu zakrzepowego w naczyniach żylnych dochodzi do licznych zmian wstecznych, upośledzających ich budowę. W uproszczeniu obejmują one:

zmiany w żyłach układu głębokiego będące skutkiem przeobrażania się skrzeplin (utrzymywanie się niedrożności, niepełnej rekanalizacji skrzeplin czy zwłóknień doprowadzających do uszkadzania funkcji zastawek)
zmiany skórne, czyli tzw. zaburzenia troficzne (np. lipodermatosclerosis, wyprysk, owrzodzenia itp.)

wtórne uszkadzanie żył układu powierzchownego
przeciążanie żył przeszywających, czyli niewydolności perforatorowej
wzrost ciśnienia w małych naczyniach podskórnych

Jakie są typowe objawy rozwiniętego zespołu pozakrzepowego?

przewlekły obrzęk podudzia z sinawymi poszerzeniami naczynek wokół kostki (30-60% chorych)
szpecące zmiany troficzne (przebarwienia, stwardnienie tkanki podskórnej)
czynne owrzodzenie lub ślady po wcześniej wygojonych owrzodzeniach w postaci blizn i zniekształceń tkanki podskórnej (nawet do 15% chorych)
ból nogi w czasie chodzenia lub dłuższego stania, tzw. chromanie żylne

Z naszej praktyki codziennej wynika, iż wielu pacjentów z przebytą zakrzepica w układzie głębokim cierpi po kilku latach z powodu nieprawidłowego jej rozpoznania, bądź nierozpoznania. Trzeba pamiętać, iż inne konsekwencje dla organizmu ma zakrzepica w żyłach strzałkowych na podudziu, a inne zajmująca kilka segmentów zakrzepica proksymalna, biodrowo-udowa. Ta ostatnia przebiega zwykle najciężej, a zmiany na nodze po latach też są dość dotkliwe. Wielu pacjentów ze słabo gojącymi się owrzodzeniami żylnymi goleni, to właśnie pacjenci po przebytej zakrzepicy biodrowo-udowej, predysponującej wyjątkowo często do wystąpienia zespołu pozakrzepowego.

Ważne zagadnienia

1

Jak często po zakrzepicy żył głębokich rozwija się zespół pozakrzepowy?

Wprowadzenie do powszechnego użytku heparyn drobnocząsteczkowych łatwo aplikowalnych przez pacjenta oraz pończoch uciskowych o kompresji średniej bądź mocnej (II lub III stopień) zredukowało istotnie występowanie objawów zespołu pozakrzepowego.

czytaj więcej

Wprowadzenie do powszechnego użytku heparyn drobnocząsteczkowych łatwo aplikowalnych przez pacjenta oraz pończoch uciskowych o kompresji średniej bądź mocnej (II lub III stopień) zredukowało istotnie występowanie objawów zespołu pozakrzepowego.

Korzystny przebieg choroby widuje się jednak jedynie przy prostych, krótkoodcinkowych zakrzepicach podudzi. Duża część zakrzepic ma przebieg wielosegmentowy. Zmiany lokalizujące się jednocześnie w segmencie udowym, bądź biodrowym, przebiegają częściej z zatorowością płucną, a także częściej w ich przypadku rozwija się pełnoobjawowy zespół pozakrzepowy.

2

Jakiego typu leczenie stosuje się w rozwiniętym zespole pozakrzepowym?

U pacjentów z wykrytą zakrzepicą żylną bardzo ważne są działania lecznicze, które doprowadzają do minimalizacji ryzyka rozwinięcia zepołu pozakrzepowego. Osiągne jest to poprzez prawidłowe i szybko wdrożone leczenie przeciwzakrzepowe (leki przeciwzakrzepowe i kompresjoterapia dobrana do wymiarów nogi pacjenta).

czytaj więcej

U pacjentów z wykrytą zakrzepicą żylną bardzo ważne są działania lecznicze, które doprowadzają do minimalizacji ryzyka rozwinięcia zepołu pozakrzepowego. Osiągne jest to poprzez prawidłowe i szybko wdrożone leczenie przeciwzakrzepowe (leki przeciwzakrzepowe i kompresjoterapia dobrana do wymiarów nogi pacjenta).

W naszym zespole poza leczeniem zachowawczym przeprowadzamy małoinwazyjne zabiegi, mogące zmniejszyć objawy zespołów pozakrzepowych. Stosujemy m.in.:

przezskórne zamykanie niewydolnych perforatorów goleni (metodą skleroterapii, klejenia lub lasera wewnątrzżylnego systemem ELVeS 1470 nm)
udrażnianie pozakrzepowo zmienionych żył biodrowych i udowych z jednoczasową implantacją stentów żylnych pod kontrolą flebografii oraz ultrasonografii wewnątrznaczyniowej (IVUS)

Proces kwalifikacji pacjenta do zabiegu implantacji stentu żylnego poprzedzony jest zawsze dokładnym badaniem USG- Doppler żył kończyn dolnych, żył jamy brzusznej i miednicy małej. Pełna procedura kwalifikacyjna często wymaga wykonania badania wenograficznego w tomografii komputerowej lub w rezonansie magnetycznym. Więcej na temat tych metod w dziale Diagnostyka obrazowa naczyń.

Sposoby leczenia

Leczenie zespołu pozakrzepowego to jedno z największych wyzwań współczesnej flebologii. Do najtrudniejszych przypadków należą osoby z przebytą zakrzepicą żylną lokalizującą się w segmencie proksymalnym (biodrowo-udowym). W skrajnych przypadkach zakrzepica dotyczyć może pnia żyły głównej dolnej i spływów biodrowych. Wówczas objawy są obukończynowe.

U takich pacjentów stosowane są techniki udrożnienia wraz z implantacją stentów dedykowanych do naczyń żylnych połączone z przewlekłą farmakoterapią i skuteczną kompresjoterapią. Jak dowiodło badanie eksperymentalne prowadzone przez zespół Kliniki Flebologii skuteczny ucisk zapobiegający chromaniu żylnemu stosowany u pacjentów z pełnoobjawowym zespołem pozakrzepowym powinien przekraczać 50 mmHg na poziomie goleni.

Podsumowanie

zespół pozakrzepowy jest dokuczliwą konsekwencją przebytej zakrzepicy w układzie głębokim
jest zjawiskiem dość częstym, bardzo uciążliwym i pogłębiającym się na przestrzeni lat
można mu zapobiec szybko interweniując, tj. wprowadzając szybko leczenie przeciwkrzepliwe w dawce terapeutycznej i stosując dobrze dobraną kompresję
w najcięższych postaciach zakrzepic (biodrowo-udowych) istnieje możliwość skutecznego udrożnienia światła żył w fazie wczesnej (do 2 tygodni od wystąpienia zakrzepicy) lub ich naprawa z implantacją stentu nawet kilka miesięcy po wystąpieniu zakrzepicy