Żylaki u kobiet będących pierwszorazowo w ciąży, to zjawisko na poziomie 20-25%. Obrzękom towarzyszą zwykle uczucie ciężkości w obrębie podudzi (szczególnie odczuwane wieczorem) oraz ich kurcze (nasilające się w nocy).

Zdarza się jednak, że już w pierwszym trymestrze ciąży można zaobserwować cechy niewydolności zastawkowej głównych pni żylnych układu powierzchownego, bez ich nadmiernego poszerzenia. Zmiany te powodują dyskomfort, wrażenie ciężkości nóg oraz ból w trakcie chodzenia. Kobiety skarżą się głównie na zmiany skórne i żylaki, które powodują zmianę zabarwienia kończyn i okolic kostek. Każda kolejna ciąża to powiększające się ryzyko wystąpienia żylaków okolicy sromu i krocza. Ciąża może wywoływać również pojawienie się guzków krwawniczych w okolicy odbytu.

• zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych: uchodzi za najmniej groźną, choć nawet w 20% przypadków wikła się zakrzepicą żył głębokich. Typowym jej objawem jest duży odczyn zapalny z towarzyszącą bolesnością i zaczerwienieniem. Najczęściej umiejscawia się w obrębie zmienionej żylakowato żyły. Leczenie jest zwykle zachowawcze, polega na stosowaniu preparatów miejscowych oraz na użyciu kompresji dobranej właściwie do zajętej procesem chorobowym kończyny dolnej.
• zakrzepica żył głębokich: szacuje się, że w okresie ciąży i połogu jej częstość może przekraczać nawet 1% przypadków. Każda zakrzepica żył głębokich w ciąży musi być traktowana jako stan zagrożenia życia mogący zakończyć się zatorowością płucną. Zakrzepica żylna w ciąży leczona jest heparynami drobnocząsteczkowymi, pochodne kumaryny są przeciwwskazane.
• W czasie ciąży dużym problemem stają się tzw. żylne zespoły uciskowe. Najczęściej wynika to z powiększania się macicy i ucisku na spływy biodrowe. Zdecydowanie częściej zakrzepice żylne w segmencie biodrowo-udowym stwierdzamy po stronie lewej. Wynika to głównie z asymetrycznej anatomii i niekorzystnych relacji tętnic do żył. Obecnie dysponujemy już metodami likwidującymi skrzepliny w żyłach biodrowych i udowych, zarówno w stadiach ostrych (do 2-3 tygodni od wystąpienia), jak i przewlekłych (6-9 miesięcy od ich wystąpienia). Więcej na ten temat można przeczytać w dziale stentowanie żył.
• zakrzepica splotów żylnych miednicy małej i żyły jajnikowej: jest to niedoceniany i niedodiagnozowany typ zakrzepicy żylnej u kobiet w ciąży, w szczególności u Pań z żylakami splotów żylnych przymaciczych rodzących po raz 3 lub 4, u osób z niezdiagnozowaną nadkrzepliwością, po porodach rozwiązywanych cięciem cesarskim. Najczęstszy typ zakrzepicy w tej lokalizacji dotyczy prawej żyły jajnikowej (ponad 70% przypadków). Objawy silnego bólu (może imitować ból przy zapaleniu wyrostka robaczkowego), podwyższonej ciepłoty ciała czy nudności pojawiają się zwykle do 2-14 dni po porodzie. Jest to groźna choroba mogąca zakończyć się masywną zatorowością płucną.

• rozwiązanie drogą cięcia cesarskiego
• ciążę mnogą
• stan przedrzucawkowy
• zespół hiperstymulacji (6-krotnie zwiększa ryzyko zakrzepicy)
• stałe unieruchomienie
• zakażenie ogólnoustrojowe

Można jednak podejmować szereg działań zapobiegawczych, które zmniejszają ryzyko wystąpienia niewydolności żylnej kończyn dolnych i niewydolności żylnej miednicy.

W tym celu należy:

• ograniczać długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej i stojącej
• zmienić przyzwyczajenia w pracy (częściej wstawać, chodzić i uruchamiać mięśnie łydek)
• unikać słońca i gorących kąpieli czy sauny, zwłaszcza w pozycji siedzącej
• nosić w czasie ciąży profilaktycznie dobrane na miarę wyroby kompresyjne (pończochy lub rajstopy)
• unikać ciężkich przedmiotów, starać się odpoczywać z wyżej uniesionymi nogami, częściej na lewym boku
• wykonywać ćwiczenia aktywujące pracę łydek
• tylko za zgodą lekarza prowadzącego ciążę zażywać preparaty wspomagające krążenie żylne (tzw. leki flebotropowe) i leki przeciwzakrzepowe

W Klinice Flebologii zwracamy szczególną uwagę na leczenie niewydolności żylnej kończyn dolnych na etapie jej rozwoju i niewielkiego stopnia zaawansowania. W sytuacjach potwierdzonej w badaniu USG Doppler niewydolności żylnej nóg nie należy zwlekać z jej leczeniem. Problem najlepiej jest rozwiązać już przed pierwszą ciążą, po to, by nie dopuścić do rozwoju bardziej zaawansowanej postaci choroby żylnej.

Problem niewydolności żylnej w ciąży często jest o wiele bardziej złożony niż wydaje się być na pozór. W naszej praktyce bardzo często spotykamy przypadki bagatelizowania małych na początku objawów. Wciąż wiedza na temat żylnych zespołów uciskowych w miednicy małej i jamie brzusznej jest niewielka wśród lekarzy. Stąd tak ważne jest kształcenie w tym zakresie.